Złożony zespół stresu pourazowego (cPTSD) łączy cechy zaburzenia stresowego pourazowego i zaburzenia osobowości. Kryteria cPTSD obejmują objawy stresu pourazowego (ponowne przeżywanie, unikanie i poczucie zagrożenia) oraz 3 grupy objawów nazywane łącznie zaburzeniem organizacji self: dysregulację emocjonalną, negatywny obraz siebie i zaburzenia w relacjach.
Kryteria PTSD obejmują 3 grupy objawów:
Objawy ponownego doświadczania w teraźniejszości wydarzenia urazowego- w formie intruzywnych wspomnień, którym towarzyszy lęk lub przerażenie, flashbacków lub koszmarów sennych.
Unikanie myśli czy wspomnień dotyczących wydarzenia urazowego lub unikanie czynności i sytuacji je przypominających.
Objawy poczucia zagrożenia związane z przeżywaniem zagrożenia w teraźniejszości, wyrażające się nadmierną czujnością lub wzmożoną reakcją na bodźce np. na nieoczekiwany hałas.
O ile Zaburzenie Osobowości typu Borderline obejmuje zmienny niestabilny obraz siebie oraz burzliwe związki międzyludzkie, charakteryzujące się skrajnościami (idealizacja i dewaluacja) lub przesycone lękiem przed odrzuceniem, o tyle w cPTSD obraz siebie jest stabilniejszy, stale negatywny, a relacje- nacechowane unikaniem zamiast chaotycznym zaangażowaniem.
STYL PRZYWIĄZANIA
Zaburzenie osobowości typu Borderline cechuje się głównie zdezorganizowanym typem przywiązania. Nie jest to jedyny styl przywiązania obserwowany w tej grupie- niektórzy pacjenci prezentują styl ambiwalentny albo lękowy. Pacjenci z PTSD/cPTSD mogą prezentować różne typy przywiązania, zarówno zorganizowane, jak i zdezorganizowane.
PSYCHOTERAPIA
W przypadku zaburzenia osobowości typu Borderline istnieje kilka udowodnionych naukowo metod leczenia: terapia oparta na mentalizacji, terapia skoncentrowana na przeniesieniu, terapia schematów i terapia dialektyczno-behawioralna. Do leczenia cPTSD proponowany jest fazowy model terapii. Pierwsza faza skupiona jest na stabilizacji funkcjonowania- stosuje się w znacznej mierze psychoedukację na temat zaburzenia i objawów stresu pourazowego, naukę umiejętności radzenia sobie z objawami PTSD oraz metody poprawiające dysregulację emocjonalną. W tej fazie może znaleźć zastosowanie wiele technik wypracowanych przez terapię dialektyczno-behawioralną (DBT). Praca nad urazowymi wspomnieniami rozpoczyna się dopiero w fazie drugiej, po osiągnięciu odpowiedniego poziomu stabilizacji. Ma to uchronić pacjenta przed nasileniem się objawów wynikającym z przedwczesnego podjęcia tematu traumy. Celami przepracowania traumy są integracja różnych aspektów urazowego doświadczenia (wspomnień, emocji, wrażeń sensomotorycznych) i przeżycie żałoby związanej ze stratami, które spowodowało to doświadczenie. Metodami pracy mogą być terapie o udowodnionej skuteczności w PTSD : terapia poznawczo-behawioralna skoncentrowana na traumie (TF-CBT), terapia przedłużonej ekspozycji oraz terapia EMDR. Faza trzecia polega na integracji zmian uzyskanych w różnych obszarach codziennego życia.
